موشه کاتساو کیست؟ | رییس جمهور سابق ایرانی تبار اسرائیل که ماجرای دست دادنش با خاتمی جنجالی شده بود

رویداد۲۴ | موشه کاتساو (Moshe Katsav) یکی از چهره‌های مهم و جنجالی تاریخ سیاسی اسرائیل است. کسی که تا جایگاه ریاست جمهوری اسرائیل و شکست سیمون پرز در انتخابات صعود کرد، اما سقوط سیاسی شدید را تجربه کرد. جالب است بدانید که او اصالتی ایرانی دارد و در شهر یزد ایران به دنیا آمده است. او از مهاجران یهودی ایران بود که سال‌ها پیش از انقلاب اسلامی، ایران را همراه خانواده ترک کرد. زندگی او از مهاجرت و فقر در دوران کودکی تا رسیدن به بالاترین مقام اسرائیل و در نهایت سقوط سیاسی و اخلاقی‌اش، فراز و فرود‌های زیادی را تجربه کرد. پرونده آزار و اذیت جنسی او یکی از جنجالی‌ترین پرونده‌های تاریخ سیاسی اسرائیل را رقم زد.

بیوگرافی موشه کاتساو

موشه کاتساو در ۵ دسامبر ۱۹۴۵ در شهر یزد، ایران، به دنیا آمد. خانواده او در سال ۱۹۵۱، زمانی که موشه تنها شش سال داشت، به اسرائیل مهاجرت کردند و در اردوگاه مهاجران در منطقه‌ای که بعد‌ها به کریات ملاخی معروف شد، ساکن شدند. زندگی در اردوگاه مهاجران برای خانواده کاتساو که از جامعه یهودیان شرقی (سفارادی) بودند، دشوار و همراه با فقر بود. با این حال، موشه توانست تحصیلات ابتدایی و متوسطه‌اش را به پایان برساند و وارد دانشگاه عبری اورشلیم شود و در رشته‌های اقتصاد و تاریخ تحصیل کند. او همچنین دوره خدمت نظامی‌اش را در ارتش اسرائیل گذراند.

آغاز فعالیت‌های سیاسی کاتساو

فعالیت سیاسی کتساو از جوانی آغاز شد. در سن ۲۴ سالگی، به عنوان شهردار کریات ملاخی انتخاب شد و در آن زمان جوان‌ترین شهردار اسرائیل به شمار می‌رفت. براساس گزارش الجزیره؛ «کاتساو در سال ۱۹۷۷، به کنست، پارلمان اسرائیل، پیوست و به یکی از اعضای اصلی حزب راست‌گرای لیکود تبدیل شد. او در میانه دهه ۱۹۹۰ به عنوان رئیس پارلمانی حزب لیکود فعالیت کرد و همچنین در دولت بنیامین نتانیاهو، وزیر گردشگری و معاون نخست‌وزیر بود.»

بیشتر بخوانید: بنی گانتز کیست و ماجرای رابطه پنهانی‌اش با پزشک نتانیاهو و خودکشی دخترش چیست؟

کاتساو تا سال ۲۰۰۰ نماینده کنست باقی ماند. در این سال‌ها، او مسئولیت‌های مختلفی بر عهده گرفت؛ از جمله وزیر حمل‌ونقل، وزیر گردشگری، وزیر کار و رفاه اجتماعی، و نیز معاون نخست‌وزیر در دولت بنیامین نتانیاهو. کتساو در این دوران بیشتر به عنوان یک سیاستمدار محافظه‌کار شناخته می‌شد که در رسانه‌های اسرائیلی به عنوان فردی دارای دغدغه رفاهی، مذهبی و قومی معرفی می‌شد.

پیروزی کاتساو مقابل شیمون پرز و دوران ریاست‌جمهوری

در ژوئن ۲۰۰۰، موشه کاتساو در رقابتی غیرمنتظره، شیمون پرز، چهره تاریخی و پرنفوذ حزب کارگر را در انتخابات ریاست‌جمهوری شکست داد و به عنوان هشتمین رئیس‌جمهور اسرائیل برگزیده شد. این انتخاب برای بسیاری از ناظران سیاسی شگفت‌انگیز بود؛ چرا که پرز نه تنها جایگاه بین‌المللی مهمی داشت، بلکه به‌عنوان یکی از معماران اصلی معاهده صلح اسلو شناخته می‌شد. اما در نهایت حمایت نمایندگان راست‌گرا در کنست باعث پیروزی کاتساو شد. از سوی دیگر، انتخاب او به عنوان نخستین رئیس‌جمهور اسرائیل با اصالت آسیایی نشان از تغییرات اجتماعی و افزایش حضور یهودیان آسیایی در سطوح بالای قدرت تلقی می‌شد.

در دوران ریاست‌جمهوری، کتساو کوشید چهره‌ای فراجناحی و ملی از خود ارائه دهد. به گفته الجزایره او در این دوران و در سخنرانی‌های عمومی‌اش، «بر وحدت ملی، احترام به نهاد‌های دموکراتیک، و کاهش شکاف‌های قومی و اجتماعی» تأکید داشت. کاتساو می‌کوشید با حضور فعال در مجامع بین‌المللی و سفر‌های رسمی، نقش پررنگ‌تری ایفا کند. سفر او به عنوان نخستین رئیس‌جمهور اسرائیل به اتریش و کرواسی در همین راستا بود. او همچنین در مراسم بزرگداشت قربانیان هولوکاست و یادمان‌های تاریخی یهودیان مشارکت جدی داشت. دیدار او در دوران ریاست‌جمهوری با گروه‌های مذهبی و اقلیت‌ها، نشان از تلاش او برای ساختن چهره‌ای صلح‌طلب از خود داشت. اگرچه او در مواضع سیاسی‌اش، گرایش‌های محافظه‌کارانه و نزدیکی به جناح راست و حزب لیکود را حفظ کرد. در مجموع، سال‌های اولیه ریاست‌جمهوری کاتساو با ثبات، مقبولیت نسبی و پرهیز از حاشیه همراه بود.

پرونده آزار و اذیت و رسوایی موشه کاتساو

آرامش دوران ریاست‌جمهوری کاتساو در سال‌های پایانی ریاست‌جمهوری به هم خورد. در سال ۲۰۰۶، کاتساو با مراجعه به دادستانی مدعی شد یکی از کارمندانش قصد اخاذی از او را دارد. این ادعا جرقه آغاز تحقیقات گسترده‌ای شد که در جریان آن، چند زن دیگر نیز او را به آزار جنسی، تجاوز و سوءاستفاده از قدرت متهم کردند. در ابتدا، توافقی میان او و دادستانی صورت گرفت که طبق آن، با پذیرش برخی اتهامات سبک‌تر، از مجازات زندان معاف می‌شد. اما براساس گزارش هاآرتص کاتساو بعد‌ها از این توافق صرف‌نظر کرد و خود را بی‌گناه دانست.

پرونده به دادگاه کشیده شد و در دسامبر ۲۰۱۰، دادگاهی در تل‌آویو او را در چندین فقره تجاوز و آزار جنسی مجرم شناخت. در مارس ۲۰۱۱، حکم نهایی صادر شد: هفت سال زندان، دو سال حبس تعلیقی، و پرداخت غرامت به شاکیان. براساس گزارش هاآرتص دیوان عالی اسرائیل رأی به گناهکاری کاتساو داد. به گفته این رسانه؛ «دیوان عالی حکم محکومیت رئیس‌جمهور پیشین به اتهام تجاوز و مجازات هفت سال زندان را تأیید کرد؛ جرمی که گفته می‌شود او نسبت به آن «احساس گناهی ندارد».»

در دسامبر همان سال، کاتساو دوران حبس خود را آغاز کرد. این نخستین بار در تاریخ اسرائیل بود که یک رئیس‌جمهور پیشین به جرم تجاوز به زندان می‌رفت. این موضوع واکنش‌های گسترده‌ای در جامعه اسرائیل به همراه داشت؛ برخی آن را نشانه بلوغ نظام قضایی کشور دانستند، و برخی دیگر آن را لکه‌ای سیاه بر دامن ریاست‌جمهوری.

موشه کاتساو به زندان رفت

در دسامبر ۲۰۱۶، پس از گذراندن پنج سال از دوران محکومیتش، موشه کاتساو به دلیل «رفتار خوب» و کاهش یک‌سوم از محکومیت، آزاد شد. آزادی او با انتقادات شدید برخی گروه‌های حقوق بشری و فعالان زن همراه بود که این اقدام را بی‌توجهی به حقوق قربانیان دانستند. با این حال، برخی دیگر معتقد بودند که کاتساو تاوان اشتباهاتش را داده و باید اجازه داد زندگی‌اش را از نو آغاز کند.

ماجرای دست دادن خاتمی و موشه کاتساو چه بود؟

مراسم خاکسپاری پاپ فرانسیس که قرار است فردا برگزار شود خاطره یک رخداد جنجالی در مراسم خاکسپاری پاپ قبلی، پاپ ژان پل دوم در سال ۲۰۰۵ را زنده کرد.

در آن زمان محمد خاتمی رئیس جمهور وقت ایران بود و در مراسم خاکسپاری پاپ ژان پل دوم شرکت کرد. خبر جنجالی «برخورد دوستانه» رئیس جمهور ایران با موشه کاتساو، رئیس‌جمهور وقت اسرائیل منجر به طرح انتقادات زیادی از سوی رسانه‌های اصولگرا شده بود

چنانکه روزنامه اسرائیلی معاریو آن زمان نوشت: «هنگام ترک مراسم، آقای خاتمی برای دست‌دادن دست خود را به سوی او دراز کرده و او علاوه بر دست‌دادن با رئیس جمهور ایران، به زبان فارسی سلام و احوالپرسی کرده است.»

اگرچه خاتمی پس از بازگشت به ایران خبر دست‌دادن و گفتگوی خود با رئیس جمهور اسرائیل را تکذیب کرد و گفت: «هیچ دیدار و ملاقاتی با هیچ شخصیت رژیم صهیونیستی نداشته است.»

فعالیت‌های امروز موشه کاتساو

موشه کاتساو امروز از عرصه عمومی و سیاسی کاملاً دور است و تلاش می‌کند زندگی شخصی آرام‌تری را دنبال کند. با این حال، نام او همچنان با یکی از بزرگ‌ترین رسوایی‌های سیاسی و اخلاقی تاریخ اسرائیل گره خورده است.